Ik bevind me op een unieke locatie: de Vliegbasis Soesterberg. Een immens terrein vlak bij de stad. De soldaten zijn weg. Het voormalig militaire terrein is nu een officieel natuurgebied onder hoede van Het Utrechts Landschap. Natuur is er natuurlijk allang, 380 hectare ongerept. Het terrein krijgt nu ook een culturele invulling. CBKU en SKOR maakten een meerjarenplan, waarbij zij kunstenaars opdracht geven werk in situ te maken. Drie van de eerste kunstwerken worden feestelijk ingewijd: een voorproefje op het Festival De Basis, waarbij de vliegbasis op 10 en 11 september voor publiek opengaat. Het weekend daarna zijn er extra rondleidingen langs de kunstwerken.
Ineens gaat het licht uit
Gelukkig volg ik de auto over de landingsbaan, want zelf had ik de kunstlocaties nooit gevonden. Iemand vertelt dat vanaf deze plek Amerikaanse vliegtuigen naar Irak vertrokken. Een idioot idee, zo dicht bij huis. We rijden nu door dichte bossen, langs vliegtuighangars met metersdikke bomproof muren verscholen tussen de bomen. Koudeoorlogstijd. Het eerste werk bevindt zich in een bunker onder de grond, een schuilplaats voor een biologische aanval. Bij binnenkomst loop ik door een sluis met vakjes voor kleren en schoenen: om achter te laten als die besmet zijn met het gas. In de laatste ruimte is de slaapzaal, een smal U-vormig gangpad met 80 veldbedjes aan de muren in rijen boven elkaar. Kunstenaar Laurence Aëgerter dook in fotoarchieven en trof foto’s aan van officiersfeesten op de basis. In het Textielmuseum liet zij deze afbeeldingen weven, en dat werd nieuw canvas voor de bedden. Ineens gaat het licht uit. Lachende mensen in feestkleren glowen in de dark. Als de gloed wegebt is het pikkedonker. Ik wil niet botsen en ik blijf bevroren staan. Dan gaat het licht weer aan. Dit proces herhaalt zich. Overal waar huid is geeft het licht: hier is de stof geweven met lichtgevend draad. De gloed blijft steeds langer hangen denk ik, maar dat blijkt gezichtsbedrog: mijn ogen raken gewend aan het donker. De smalle gang van feestende mensen – hee, is dat prins Bernhard? – is in sterk contrast met de naargeestigheid van de locatie. Wat een claustrofobie, om hier met z’n 80en in die bedjes te wachten tot de dampen opgetrokken zijn. Hoe lang duurt dat eigenlijk? De duisternis, de glow en afterglow halen een verleden naar boven waarin verschillende levens samengebracht worden, de feestende mens en de mens in oorlog. De vragen die dit oproept maken 32TFS Double Life tot een sterk werk.
Bloemenzee
We rijden verder. Ik wil niet eenzaam overnachten hier: de auto voor mij verlies ik niet uit het oog. Op naar het munitieterrein. Weer een dicht bos, met langs de weg greppels en dijkjes. Wat werd hier verstopt? Daar is de munitiebunker, de locatie van het tweede werk. Een deur met katrollen wordt opengerold. Binnen ontvouwt zich een graffitibloemenzee. Kunstenaar Erik Odijk startte een tekening en vroeg collega’s elkaar aan te vullen. Zo ontstond een groepswerk als ode aan de flowerpower-tijd van de jaren ’70. Op de vloer ligt een levensgroot peaceteken met de tekst Crown of Creation, de titel van het werk. Erik Odijk merkt op dat de spreuk, behalve dat het verwijst naar de gelijknamige lp van Jefferson Airplane, ook te maken heeft met zijn kijk op ‘the sublime’. Wat bedoelt hij hiermee? Wat tot de verbeelding spreekt is het idee dat iemand in de toekomst deze bunkerdeur opent, en dan ineens die bloempatronen ziet. Het zijn zaden en planten die op dit terrein groeien. Mooi werk. Ook wel braaf. Helemaal passend in het huidige biologische denken: vanuit je achtertuin op je bord en op de muur. Hip, cool, eco en verantwoord, ook in de kunst. De eenvoud en het vergankelijke van het materiaal, krijt, maakt het werk weer bijzonder. Wat tref je aan als je na jaren de bunker openmaakt?
Geheimen
Het derde werk is nog niet van de persen gerold maar wordt wel met omslag en al aangekondigd: het tijdschrift The Receptor, gemaakt door het kunstenaars-vormgeversduo Kaleb de Groot en Roosje Klap. De lancering van dit kunsttijdschrift is de eerste stap in een toekomstplan waarin ook een kunstkroeg op de basis het licht zal zien. In dit eerste nummer schrijven o.a. een oorlogsverslaggever en een historicus over het thema The Secret. Toepasselijk, want geheimen zijn hier overal. Iemand vertelt over de gesignaleerde wolf op de basis. O? Jammer dat de persen al rollen, antwoordt iemand, dat verhaal had goed in The Receptor gekund. Alles roept vragen op. Is dit een gewone greppel of een verstopplek? Vlogen ze vanaf hier naar Irak? Is dit echt bomproof? Is dat inderdaad prins Bernhard? Loopt die wolf hier werkelijk rond?
We praten nog wat na buiten de munitiebunker. Laurence Aëgerter zegt dat kunst geen Disneyland is, dat als hapklare brokken gepresenteerd moet worden. Je mag wel wat vragen van je publiek. Er mag iets te raden zijn, iets om zelf uit te puzzelen. Dat lijkt me een mooie beginselverklaring. Voor de werken op de basis gaat het zeker op: er blijven genoeg vragen over. Raadsels als rode draad. Kom ze zelf ontrafelen!
(c) Lucy, 6-9-2011. Tekst: Anna van Suchtelen
We praten nog wat na buiten de munitiebunker. Laurence Aëgerter zegt dat kunst geen Disneyland is, dat als hapklare brokken gepresenteerd moet worden. Je mag wel wat vragen van je publiek. Er mag iets te raden zijn, iets om zelf uit te puzzelen. Dat lijkt me een mooie beginselverklaring. Voor de werken op de basis gaat het zeker op: er blijven genoeg vragen over. Raadsels als rode draad. Kom ze zelf ontrafelen!
(c) Lucy, 6-9-2011. Tekst: Anna van Suchtelen