Wie de sobere witte blokkendoos van Het Gebouw betreedt, wordt onthaald op Hamers uitbundige combinaties van groene, blauwe, gele, rode en zwarte vlakken. Bijvoorbeeld een serie composities met negen vierkanten in steeds andere kleurcombinaties, waardoor steeds andere delen optisch naar voren komen of juist terugwijken. Maar ook schilderijen met gekleurde balken die als mikadostokjes over elkaar heen vallen, met driehoeken die als molenwieken rondwentelen, en een collage met vierkantjes die aan een pixelweergave van uiteenspattend vuurwerk doet denken.
Ratio en intuïtie
Dat aan deze speelse ordeningen van lijn, vlak en kleur een rationeel systeem ten grondslag ligt, is duidelijk. Dat intuïtie en improvisatie eveneens een rol spelen is dat ook. Het gaat Hamer, groot liefhebber van jazz en geïmproviseerde muziek, om het creëren van ritme en beweging, en daartoe lijkt hij de strenge regelmaat van wiskundige reeksen vaak bewust te combineren met enige onregelmatigheid. Zo is de witte onderlaag onder zijn rechthoekige kleurvlakken soms verrassenderwijs niet met rechte, maar met goed zichtbare ronde kwastbewegingen aangebracht. En zo hebben panelen die samen één werk vormen soms verschillende formaten, waardoor de symmetrie doorbroken wordt.
Kunst en leven
Hamer, geboren in 1938, werkt sinds 1975 abstract-geometrisch. Tot 1989 maakte hij deel uit van het kunstenaarsduo BROTT, dat in 1979 in het Centraal Museum in Utrecht exposeerde. Eerst als deel van dit duo en later alleen voerde hij in Nederland diverse opdrachten in de openbare ruimte uit. Aan de Utrechtse Leidsekade, schuin tegenover de Rijksmunt, ligt bijvoorbeeld een woonboot die hij met geometrische kleurvlakken beschilderde. Net als veel Stijlkunstenaars uit het begin van de twintigste eeuw paart Hamer een geometrisch-abstracte kunstopvatting aan een linkse maatschappijvisie. Zo was hij in 1973 – met collega Bob Bonies – mede-oprichter van de Bond van Beeldende Kunstarbeiders, een meer maatschappijkritische afsplitsing van de Beroepsvereniging van Beeldende Kunstenaars.
Dwarsdoorsnede
De huidige tentoonstelling in Het Gebouw toont een gevarieerde dwarsdoorsnede van Hamers werk uit de periode 1988-2008. En of ze nu in paren of als zelfstandige werken worden gepresenteerd: veel schilderijen hebben met elkaar te maken. Composities of delen daarvan uit het ene werk komen in gedraaide, gespiegelde of anderszins aangepaste vorm in andere werken terug. Het kijkplezier dat het ontdekken van deze relaties met zich meebrengt, wordt nog groter als blijkt dat series die jaren na elkaar ontstonden ook weer onderling samenhangen. Twaalf jaar na de ‘mikadobalken’ schilderde Hamer bijvoorbeeld een serie met hetzelfde type balken, maar nu met witte uitsparingen die de gekleurde balken in ongelijkvormige fragmenten opdelen. Zonder in herhaling te vallen geeft hij een eenmaal toegepast gegeven steeds weer een nieuwe draai.
Otto Hamer, 27 aug t/m 25 september in Het Gebouw
do-zo 12-17 uur
Hogerweide 3, Utrecht
(c) Lucy, 31-8-2011. Tekst: Marleen Blokhuis
Otto Hamer, 27 aug t/m 25 september in Het Gebouw
do-zo 12-17 uur
Hogerweide 3, Utrecht
(c) Lucy, 31-8-2011. Tekst: Marleen Blokhuis