Henk van den Bosch, samensteller van de route, had als uitgangspunt dat de werken verwondering zouden oproepen. En dat doen ze. Omdat ze soms op een beetje verborgen plekken te zien zijn en hun aanwezigheid niet van de daken schreeuwen maar ontdekt moeten worden. Zoals de druppels die Anne ten Ham in Plantsoen Noord in het water laat vallen. Een ingenieuze installatie maakt dit mogelijk, maar we zien alleen het ontstaan van kringen in het wateroppervlak.
Haar werk Rimpelingen is vlakbij de locatie waar ook het Wonder van Amersfoort zou hebben plaatsgevonden. De vondst van een klein Mariabeeldje op die locatie, rond 1460, was het begin van periode waarin Amersfoort een belangrijk pelgrimsoord werd. Aan het beeldje werden verschillende wonderen toegeschreven en het was aanleiding voor de bouw van de Onze-Lieve-Vrouwekerk.
De route van Up verweeft zo verschillende verhalen uit heden en verleden. Naast nieuwe werken zijn ook bestaande kunstwerken in de route opgenomen en erfgoed. En soms ontmoeten die twee elkaar.
Zo ook in het werk van Tanja Smeets die van koper muursieraden maakte op de stadsmuur. Zij was gefascineerd door de kleurnuances in de muur en koos een materiaal dat daar subtiel iets aan toevoegt en een accent geeft. In sierlijke krullen hangt het glanzende koper tegen de ruwe muur. Helaas is een deel van dit werk halverwege de zomer gestolen, waarna ook de rest van de installatie door de organisatie en kunstenaar is verwijderd.
Het is een van de risico’s die kunst in de openbare ruimte met zich meebrengt. Schade door vandalisme, invloed van het weer op het werk. Aan de andere kant is er in de openbare ruimte een groot potentieel publiek en moet de kunst zich er verhouden tot het echte leven, buiten de beschermde omgeving van museum en galerie. In die wisselwerking met de omgeving kunnen mooie dingen ontstaan.
En soms voegt het echte leven nog een extra element toe. Bijvoorbeeld bij het werk van Gerbrand Burger. Uit een raam van een standaard rechthoekig kantoorpand breekt een houten trap naar buiten die naar boven toe in losse stukken uiteenspat. Als een element dat wil ontsnappen uit het kantoor en de wijde wereld in wil. Maar het zou ook andersom kunnen zijn. Komt deze zwerm planken uit de lucht vallen om hier een trap te worden naar deze veilige haven?
Tijdens de voorbereidingen voor Up Amersfoort veranderde het leegstaande kantoorpand deels in een opvanglocatie voor vluchtelingen, wat weer nieuwe associaties oplevert.
Zo zorgt de route voor een andere blik op de omgeving, niet alleen voor mensen die nieuw zijn in de stad, maar ook voor degenen die er al jaren komen. Een effect dat doorwerkt als de werken straks weer verdwenen zijn.
Up Amersfoort is te zien tot en met 19 september
https://www.tijdvooramersfoort.nl/nl/tva/up-amersfoort
© LUCY 9-9-2022, tekst en foto's Marjolein Sponselee
