We zijn collectief verslaafd aan ons scherm en de technologie die eraan vast zit. Handig al die informatie dichtbij en het kost steeds minder moeite; gezichtsherkenning, vingerafdruk en automatisch invullen voorkomen dat je ooit nog iets moet onthouden. ChatGPT kan onze teksten schrijven. Zelf nadenken is eigenlijk niet meer nodig. En doen we kennelijk ook steeds minder.
Slaafs scrollen we langs een eindeloze stroom beelden van kunstwerken, concerten, wielrenners, katten, auto-ongelukken, lifehacks, het nieuws. De lijst van wat je liever doet is minstens net zo lang en toch blijf je die telefoon pakken. Die onthoudt alles wat je doet, zoekt en luistert. Camera’s volgen je op straat. Mag dat allemaal? In elk geval laten we het gebeuren. Waar gaat dat heen?
De tentoonstelling Don’t Be Evil drukt je hard met je neus op de feiten.
Falen
Tomo Kilhara heeft de Tiktokfeed van verschillende gebruikersgroepen geprint. Nu je de beelden als reeks ziet in plaats een tegelijk, is duidelijk hoe smal en eenzijdig zo’n feed is. Hoezeer alle beelden op elkaar lijken en je dezelfde kant op sturen. En hoe anders de feed van je buurman is. Voor nuances is op dit medium geen ruimte. Het wereldbeeld versmalt tot hapklare brokken. Die je ook zo weer vergeet.
Jeroen van Loon vestigt met zijn installatie Reinforced Learning de aandacht op een ander bekend fenomeen van social media: faalvideo’s. Struikelende mensen en mislukte acties die online worden gedeeld als leedvermaak. In zijn installatie zijn de falende mensen vervangen door een crash test dummie. Is de in theorie onfeilbare robot in de toekomst net zo onhandig als de falende mens?
Misschien wel, als ze ook onze online gewoonten overnemen, want laten we eerlijk zijn: slimmer word je niet van scrollen en bingewatchen. Eerder het tegenovergestelde: een gebrek aan focus, energie en daadkracht.
De mens als product
Don’t Be Evil geeft met gevoel voor humor inzicht in de online wereld. En dat is vooral: data verzamelen. Martin Nedal gaat in de tegenaanval met FANGØ, een apparaatje dat heel veel nutteloze en valse informatie toevoegt aan de gegevens die Facebook, Amazone, Netflix en Google van je verzamelen. Zodat deze waardeloos worden.
Zou het niet mooi zijn als dat ook in de openbare ruimte kon, waar camera’s je continu in de gaten houden? FACE VPN klinkt als een geniale uitvinding: software die de gezichtsherkenning blokkeert en een standaard gezicht over het jouwe plakt, zodat je weer ouderwets anoniem over straat kunt. Simone C. Niquille denk na over dit soort camouflage technieken om privacy terug te winnen.
Caroline Sinders gooit het met Potato Internet over een andere boeg: opnieuw beginnen. Een kleinschalig internet vanaf nul opbouwen en uitrusten met een anti-opschaalfactor. Haar Potato Internet blijft klein en is bedoeld voor lokaal gebruik. Nadrukkelijk niet wereldwijd of met iedereen in je leven. En het is klimaatvriendelijk: ze gebruikt gerecyclede onderdelen en zet aardappelen in als energiebron.
Voor wie denkt dat het allemaal wel meevalt is de analyse van Vladan Joler een goed startpunt. Hij analyseert de huidige digitale wereld en presenteert dit als een totalitair systeem, waarin de mens zeker niet de leiding heeft maar zowel arbeider, grondstof als product is.
Food for thought
Impakt zit al een hele tijd bovenop de effecten van nieuwe media op de samenleving. Met boeiende kunstwerken en discussies die je op een ander spoor zetten, en je - in tegenstelling tot de meeste apps op je telefoon - wél echt aan het denken zetten. Die je brein activeren in plaats van in slaap sussen. Een tentoonstelling kortom die een bezoek zeker waard is.
Het fortune cookie dat ik na afloop mee naar huis kreeg, voorspelde me een prachtige toekomst als product.
Don't Be Evil
IMPAKT, Lange Nieuwstraat 4
t/m 7 januari 2024
woensdag – zondag 12 - 18 uur
https://impakt.nl/nl/events/2023/tentoonstelling/dont-be-evil/
© LUCY 28-12-2023. Tekst en foto's Marjolein Sponselee
Deze tekst verscheen eerder in de UITagende van december 2023 uitagendautrecht.nl